Zakupy są nieodłączną czynnością w naszym życiu. Każdy z nas jest konsumentem występującym na rynku dóbr i usług. Możemy kupić wszystko, co jest produkowane i na co nas stać. Musimy pamiętać, że o nasze pieniądze zabiegają producenci dób i usług. Zachowania nabywcze konsumentów uwarunkowane są przede wszystkim ekonomią. Ludzie dokonują wyborów i podejmują decyzję ekonomiczne, aby polepszyć swoją sytuację, zwiększyć zadowolenie czy satysfakcję. Wszystkie decyzję podejmujemy na podstawie porównania korzyści i kosztów tych decyzji.
Większość z nas nie jest świadoma, że uzasadnienie naszych wyborów można oprzeć o kilka determinantów. Pierwszym determinantem jest użyteczność, która według ekspertów określana jest, jako miara zadowolenia, czyli satysfakcji uzyskanej z konsumpcji. Jeśli po zjedzeniu obiadu nasze samopoczucie poprawia to oznacza, że nasza użyteczność rośnie. Pojęcie użyteczności można wyrazić za pomocą przyjemności i satysfakcji jaka wynika z konsumpcji jakiegoś dobra np. obiadu. Użyteczność jest wykorzystywana w celu wyjaśnienia sposobu, w jaki racjonalnie zachowujący się konsumenci dzielą swój ograniczony dochód pomiędzy dobra, które są dla nich użyteczne, czy też przynoszą im zadowolenie. Człowiek z reguły dąży przede wszystkim do zaspokajania najbardziej intensywnych potrzeb, jak: wyżywienie, odzież, mieszkanie, jego wyposażenie itp. Dopiero po ich zaspokojeniu pojawiają się potrzeby wyższego rzędu związane z komfortem życia, kulturą, rozrywką itp.
Drugim determinantem są ograniczenia budżetowe. Tutaj musimy pamiętać, że gospodarstwo może wydać tyle pieniędzy ile posiada. Każdy dąży do maksymalizacji użyteczności, czyli do osiągnięcia możliwie największego zadowolenia. Dobra na rynku mają określoną cenę, którą przy zakupie konsument musi brać pod uwagę i której sam nie może zmienić.
Trzecim determinantem, który kreuje nasze decyzje konsumenckie jest konfrontacja korzyści i kosztów. Jako konsumenci wszystkie decyzja podejmujemy zwracając uwagę na korzyści, jakie może osiągnąć z tego tytułu oraz koszty, jakie zmuszeni jesteśmy ponieść. Człowiek, jako konsument zawsze bierze pod uwagę sposoby poprawy swojej sytuacji życiowej, dokonuje wyboru między dostępnymi mu alternatywnymi kierunkami postępowania. Należy przy tym pamiętać, że ludzkie potrzeby nieustannie rosną, dlatego kiedy życie daje nam palec, bierzemy rękę.
Podczas wyborów nie możemy pominąć jeszcze jednego czynnika który na nas oddziałuje – naszych preferencji! To od nich często zależy, jakiej firmy produkt kupimy, co lubimy, a czego nie lubi. Nasze preferencje, czyli preferencje konsumenta odzwierciedlają i formują gusty konsumenta, nie są zależne w żaden sposób od cen dóbr lub budżetu konsumenta, lecz wyłącznie od zadowolenia, satysfakcji, szczęścia lub użyteczności, jakie mu zapewniają.
Na koniec warto przyjrzeć się procesowi jaki towarzyszy nam podczas kupowania różnych produktów:
- konsument ma preferencje i potrafi w pewnych granicach określić swoje potrzeby,
- konsument zdolny jest uporządkować swoje potrzeby w sposób wewnętrznie spójny, od najbardziej intensywnie odczuwanych do najmniej pożądanych,
- konsument będzie dokonywać wewnętrznie spójnych wyborów w celu maksymalizacji swojego zadowolenia.
Bez względu na rodzaj aktywności zawsze dążymy do maksymalizowania swojego dobrobytu. Musimy pamiętać, w wyborach kierujemy się głównie własnym interesem. Przed korzystaniem z danego dobra powinniśmy przeanalizować korzyści, jakie możemy osiągnąć przez ten wybór.
Mam nadzieję, że teraz robiąc nawet codzienne zakupy będziecie wiedzieć jakie mechanizmy oddziałują na Wasz wybór. W przyszłości ujawnimy rąbka tajemnicy na temat sposobów w jaki marki i firmy przekonują nas do siebie i oddziaływują na nasz wybór.
Źródła:
- Tomasz Wołowiec: Wprowadzenie do ekonomii. Nowy Sącz: Wyższa Szkoła Biznesu- National- Louis University, 2003.
- Zofia Dach: Podstawy mikroekonomii. Kraków: Wydawnictwo Naukowe SYNABA, 1999.
